Złe wieści

Na początku '44 roku Janka otrzymała kolejny list z obozu w Karagandzie.

Tym razem przyniósł on jednak tylko smutek i jeszcze większy niepokój. Ciocia Zosia zmarła w łagrze po ciężkiej chorobie, a o wujku nadal nie było żadnych wieści, ale Regina nie miała złudzeń, co do jego losu. Tego dnia Janka wróciła do domu i otworzyła drewniany kufer, w którym znajdowały się rzeczy Józefa i Zofii. Nie licząc zawartości apteczki, wszystko leżało nietknięte. Mimo listownego pozwolenia, uważała, że nie ma prawa ich sprzedawać bez wiedzy właścicieli. Była tam tkana kapa na łóżko, trochę ubrań i osobiste drobiazgi. Patrzyła na nie ze smutkiem i wahaniem, jak na żywe istoty, którym będzie musiała za chwilę przekazać wiadomość, że zostały osierocone. Dlaczego właśnie teraz poczuła się tak bezsilna i przybita? Przecież po z górą trzech i pół roku zesłania na tej niegościnnej ziemi, myślała, że zdążyła już oswoić się ze śmiercią, która otaczała ją wokół. Codzień umierali obcy i bliscy, przychodziły pochoronki z frontu i zawiadomienia z innych obłastii. W Pieczierysku umarli jej krewni, Horbowie, ojciec Mikołaj i dwóch jego synów Józek i Kazik. Umarła Nina, córka Marusi Harczenko. Zmarł dziadek Irenki Marciniakówny i córeczka Mariana Szymańskiego. Jako jeden z pierwszych, zmarł w '42 pan Salomon Fuchs, który był przewodniczącym ich Komitetu. Mimo że miejscowi nie mieli w zwyczaju urządzać swoim zmarłym uroczystych pochówków, wtedy odbył się oficjalny pogrzeb, na który przyszli licznie mieszkańcy Irtyszyska. W step szedł długi kondukt żałobny, a wielu ludzi niosło naręcza polnych kwiatów. Było przemówienie i wspólna modlitwa nad grobem. Ale to był wyjątek, większość umierała w ciszy i samotności. Śmierć zbierała żniwo szczególnie wśród małych dzieci i ludzi starych, którzy nie wytrzymywali trudów pracy i ciężkich warunków życia. Na pozór nie było tego widać, bo w okolicy nie było żadnego cmentarza, nikt nie stawiał nagrobków ani krzyży z epitafiami. Kopano dół gdzieś w stepie, czasem przysypywano kamieniami, żeby dzikie zwierzęta nie odkopały ciała. I tyle. Zimą, gdy gleba była zmrożona, nawet to było trudne. Człowiek był, istniał, a po śmierci nie zostawał po nim żaden ślad poza pamięcią tych, którzy pozostali.

W tej jednej chwili, po przeczytaniu listu, Janka zupełnie straciła nadzieję na to, że ich sytuacja kiedykolwiek ulegnie poprawie, a kolejny rok rozłąki z matką wydawał jej się teraz wiecznością. Odejście Zofii i Józefa było jakby przypieczętowaniem losu ich wszystkich. Wydało jej się, że słyszy słowa naczelnika z Sanharu:

- Tu jest teraz wasze miejsce i gdy przyjdzie czas, tu wszyscy pomrzecie!