Marusia

Marusia Harczenko miała dwoje małych dzieci, chłopca i małą dziewczynkę, chorą na epilepsję. Miała też jeszcze jedną córkę, Ninę, która była tylko dwa lata starsza od Janki. Ale Nina zaszła w ciążę, a gdy się zorientowała, w strachu przed matką, poszła do jakiejś kobiety, żeby ta pomogła jej pozbyć się dziecka. Z powodu brudu, a może i niewiedzy akuszerki, wdało się zakażenie i biedna Nina umarła po kilku tygodniach w strasznych męczarniach. Przez kilka dni i nocy Janka słyszała wciąż jej krzyki. To było nieludzkie. Bardziej przypominało wycie umierającego zwierzęcia niż krzyki człowieka. Oczywiście pozostałym dzieciom mieszkającym w tym samym domu, nikt nie powiedział jaka była prawdziwa przyczyna choroby Niny. Do Irtyszyska Marusia przyjechała sama z dziećmi. Jej męża powołano do wojska krótko po wybuchu wojny z Niemcami, a na początku '43 roku zaginął na froncie i od wielu miesięcy nie było już o nim żadnej wiadomości. Marusia czasem go wspominała, ale jej żałoba nie trwała zbyt długo. Wkrótce w jej domu zaczął pojawiać się inny mężczyzna. Wizyty te miały bardzo jednoznaczny kontekst i przebieg. Były to zwyczaje zupełnie obce i szokujące dla Janki, ponieważ ci dwoje nawet nie próbowali szukać prywatności. Zresztą w domu pełnym ludzi, w którym są tylko dwa pomieszczenia nie da się zbyt wiele ukryć. Widać i słychać wszystko. Kiedy Marusia przyjmowała gościa, pani Wigantowa zabierała wszystkie dzieci do kuchni i starała się znaleźć im jakieś zajęcie lub z całą powagą i dostojeństwem swojego wieku, ignorując wszelkie odgłosy zza ściany, zabierała się za cerowanie powycieranych ubrań i skarpet. Wkrótce odbył się ślub, ograniczony jedynie do podpisania odpowiednich papierów w urzędzie. A na wiosnę Marusia postanowiła przenieść się wraz ze swoim nowym mężem, dziećmi i panią Wigantową do Pawłodaru. Mimo całej swojej sympatii nie zamierzała jednak zabierać ze sobą również Janki i Basi. - Jana, ja bym was wzięła obie, ale wiesz jacy ludzie są zawistni. Ja się boję, że zaczną gadać, że mam dużo jedzenia, bo mój mąż kradnie. Jeszcze ktoś doniesie. Ty mnie musisz zrozumieć - usprawiedliwiała się nie patrząc jej w oczy. A Janka wszystko rozumiała, tylko nie wiedziała, co teraz znowu z Basią poczną. Po raz kolejny zostawały na łasce i nie łasce obcych ludzi. Obawiała się, że nie będą mogły znaleźć żadnego mieszkania. Było jej też przykro, że pani Wigantowa je opuszcza, ale zdawała sobie sprawę z jej równie trudnej sytuacji. Starsza pani, od wyjazdu swojego syna, była tu zupełnie sama, nie posiadała też niczego wartościowego na wymianę, ani żadnego źródła dochodu. A u Marusi, za pomoc w kuchni i doglądanie dzieci, miała dach nad głową i jedzenie. Na razie dziewczynki zostały w tym samym domu na ulicy Stalina, ale obie zdawały sobie sprawę, że w każdej chwili ktoś może je stamtąd wyrzucić. Większość mieszkań w okolicy nie była prywatną własnością. Gdy, z różnych względów, ktoś się wyprowadzał, na jego miejsce zazwyczaj bardzo szybko kwaterowano kogoś innego. Janka znała historie polskich rodzin, które wprowadzały się do opuszczonych, zrujnowanych domów. A gdy tylko udało im się trochę je wyremontować, pojawiał się urzędnik, który oświadczał, że teraz zamieszka tam ktoś inny, a oni mają się natychmiast wynosić. Na szczęście tym razem los im jednak sprzyjał, bo krótko po wyjeździe jednej Marusi, pojawiła się następna. Nowa Marusia była młoda i bardzo ładna. Została ewakuowana z terenów zachodnich zajętych przez Niemców, ponieważ była żoną wysokiego rangą oficera. Do Irtyszyska przyjechała z dwójką małych dzieci i krową, więc, w zamian za opiekę nad nimi chętnie zgodziła się, żeby obie siostry Nietupskie u niej zostały.